Fedora 13 vừa “ló dạng”. Với tên mã “Goddard”, phiên bản Fedora 13 bao gồm rất nhiều thay đổi so với Fedora 12; trong đó phải kể đến một vài tính năng mới thực sự ấn tượng sẽ thuyết phục bạn lấy và dùng thử ngay. Bạn sẽ thấy mọi thứ từ việc hỗ trợ máy in tốt hơn, tới trình điều khiển bo mạch đồ họa Nvidia hỗ trợ 3D và hệ thống tệp hỗ trợ tự động khôi phục. Bạn đã sẵn sàng rút đĩa ra khỏi vỏ? Hãy cùng thưởng thức những điểm hấp dẫn nhất của Fedora 13.
Mục tiêu của Fedora hơi khác Ubuntu, openSUSE và một vài bản phân phối Linux khác. Dự án hướng tới việc làm nổi bật tính tự do trong phần mềm và luôn đi đầu trong việc đưa vào các tính năng mới nhất. Trong khi Fedora phải là bản phân phối Linux “bóng bẩy” nhất mà bạn thấy, nó lại là một trong những bản hấp dẫn nhất khi sử dụng. Nếu bạn đang dùng Fedora 12, có bảy lý do sau khiến bạn suy nghĩ đến việc nâng cấp lên Fedora 13.
Mới nhất và tuyệt nhất
Cộng đồng người dùng Fedora không thích đứng trong “vòng kim cô”. Một trong những tiêu chí của dự án Fedora là “luôn đi đầu”; có thể hiểu nôm na là luôn tìm cách nhanh nhất đưa các phần mềm mới nhất từ dự án nguồn tới tay người dùng với mỗi phiên bản.
Fedora 13 không phải là ngoại lệ.. Phiên bản Fedora mới nhất “trình làng” với KDE 4.4, GNOME 2.30, Firefox 3.6.3, OpenOffice.org 3.2, nhân Linux 2.6.33, và hàng trăm gói phần mềm cập nhật khác. Mỗi cập nhật này từ dự án nguồn mang đến nhiều tính năng mới mà hẳn là bạn sẽ không muốn bỏ lỡ.
Cải tiến NetworkManager
Một trong các cập nhật trong F13 ghi nhận nhiều công sức từ cộng đồng Fedora là NetworkManager. Phiên bản 0.8.1 of NetworkManager, thậm chí chưa chính thức được công bố, đã phát hành cùng Fedora 13 với nhiều bổ sung: làm việc với mạng di động tốt hơn, cải tiến hỗ trợ Ipv6 và nhiều nữa.
Vậy tính năng yêu thích của tôi là gì? Là giao tiếp dòng lệnh cho NetworkManager. Cuối cùng! khiếm khuyết về giao tiếp dòng lệnh cho NetworkManager đã được giải quyết. Giao tiếp dòng lệnh cho NetworkManager chưa thực sự mềm dẻo như các công cụ khác, nhưng cũng thật tuyệt vì cuối cùng, bạn đã có thể sử dụng nó.
Bản thử nghiệm Nouveau 3D cho Nvidia
Một thời gian dài, người dùng Linux với bo mạch đồ họa Nvidia buộc phải chọn trình điều khiển đóng, hoặc chấp nhận lược bỏ một số tính năng với trình điều khiển mở. Thậm chí, nếu bạn không có vấn đề gì với trình điều khiển đóng, vẫn có một loạt lý do để lựa chọn một trình điều khiển mở. Trình điều khiển đóng của Nvidia có thể bị cũ so với phiên bản nhân mới nhất, vấn đề về bản quyền…
Trình điều khiển Nouveau đã được xây dựng, cung cấp một lựa chọn thay thế với đầy đủ chức năng cho trình điều khiển đóng. Trải qua một quá trình xây dựng, Nouveau bắt đầu hỗ trợ 3D. Chức năng này vẫn ở mức độ thử nghiệm, nhưng người dùng có thể lấy gói mesa-dri-drivers-experimental cho F13 để bắt đầu. Theo Adam Williamson, chức năng này hoạt động ở mức chấp nhận được trên bo mạch Nvidia 9400 GT. Thực ra là hơn cả mức “chấp nhận được” – đủ tốt để chơi Quake 3. Và thực sự, bạn cần gì hơn Quake 3? Tôi không nghĩ vậy.
Theo thử nghiệm của tôi, trình điều khiển Nouveau làm việc rất tốt trong chế độ một màn hình, nhưng lại không tốt trong chế độ hai màn hình. Nếu bạn đang chạy hai màn hình với bo mạch Nvidia, đây có lẽ chưa phải thời điểm tốt để chuyển trình điều khiển; Tuy nhiên, nó rất đáng thử nghiệm cho những người đang dùng một màn hình với bo mạch Nvidia.
Tự động cài đặt trình điều khiển máy in
Đã là năm 2010 và chúng ta vẫn chưa đạt được đến một xã hội không giấy hay có xe bay. Fedora 13 không có cách gì để giải quyết những vấn đề đó, nhưng trong thời gian chờ một xã hội không giấy, ít nhất Fedora 13 sẽ giúp bạn in giấy tờ dễ dàng hơn.
Khi cắm một máy in USB hay nối tới một máy in mạng, Fedora 13 sẽ tự động tìm các gói phần mềm/trình điều khiển bạn cần và đề nghị cài đặt. Ý tưởng ở đây là cắm máy in vào “làm việc ngay”, giản thiểu các thao tác. Tôi đã gặp may với các máy in CUPS và máy in laser hiệu Brother của tôi hoạt động khá tốt.
Hãy cho tôi ít “đường”
Fedora là một dự án rất quan tâm đến giáo dục. Một trong những tính năng trong Fedora 13 hướng đến cộng đồng giáo dục là Sugar Learning Environment. Nếu bạn chưa biết đến Sugar, xin nói rõ đó là giao diện được phát triển cho các máy tính (OLPC – One Laptop Per Child) XO và các hệ thống khác, bao gồm giao diện người dùng được thiết kế đặc biệt cho trẻ em, cũng như một nền tảng hỗ trợ các hoạt động học tập có thể được sử dụng trong giáo dục.
F13 phát hành với Sugar 0.88 và một tập các hoạt động mở rộng. Nếu bạn quan tâm đến việc sử dụng Linux trong giáo dục, Sugar là một dự án tuyệt vời rất đáng tham gia vào. Đó không phải là môi trường tôi muốn sử dụng mỗi ngày, nhưng sẽ là công cụ tốt để hướng bọn trẻ làm quen với máy tính.
Khôi phục hệ thống với Btrfs
Một tính năng thử nghiệm khác trong Fedora 13 rất đáng quan tâm là tính năng khôi phục hệ thống với Btrfs. Hệ thống tệp Btrfs (phát âm là “butter eff ess”, giúp bạn hiểu một số trò chơi chữ kinh khủng có thể gặp…) là một bản trên hệ thống tệp ghi được, có sẵn trong nhân Linux từ phiên bản 2.6.29. Ban đầu nó được phát triển bởi Oracle, nhưng hiện đang thu hút rất nhiều sự quan tâm từ các cộng đồng phát triển khác, trong đó có Red Hat và Fedora.
Btrfs có gì đặc biệt? Nó cho phép lưu “ảnh chụp” (snapshots) hệ thống tệp để phục hồi hệ thống. Giả sử bạn đang dùng Btrfs và cài đặt một gói phần mềm hỏng, phá vỡ hệ thống của bạn, bạn có thể khôi phục hệ thống từ một “ảnh chụp” trước đó. Tuy vậy, việc khôi phục về trạng thái trước đó của toàn bộ hệ thống tệp cũng không hẳn luôn tốt, các tệp được thay đổi trong khoảng thời gian lỗi cũng sẽ bị khôi phục trở về, ngoại trừ các tệp được tạo ra sẽ không bị xóa.
Xin nhắc lại, đây là một tính năng đang thử nghiệm. Để kích hoạt tính năng này, bạn phải chuyển đổi hệ thống tệp của mình từ Ext3/Ext4 sang Btrfs hoặc truyền tham số khởi động (btrfs) cho trình cài đặt. Nếu không, Btrfs sẽ không hiển thị như một tùy chọn trong quá trình cài đặt (tham số khởi động cũ là “icantbelieveitsnotbtr” – tôi đã nói với bạn mấy trò chơi chữ này rất kinh khủng!). Michael Larabel trên Phoronix đã có một bài tổng quan về tính năng này và hướng dẫn kích hoạt.
Đây lại là một lý do nữa để tách phân vùng riêng cho / và /home. Nếu bạn muốn khôi phục trên /, chúng sẽ không cần phải tác động đến các tệp trong thư mục /home của bạn. Tốt hơn hết, bạn nên giữ nguyên phân vùng /home là Ext4 và chỉ dùng Btrfs cho phân vùng / trong thời gian Btrfs vẫn đang được thử nghiệm.
Gỡ lỗi và cài đặt song song Python
Fedora 13 có hai tính năng thật sự tiện lợi cho những người đam mê Python. Đó là ngôn ngữ, nếu bạn không thực sự đam mê, tôi e là bạn sẽ không thấy Fedora đặc biệt như thế nào.
Tính năng thứ nhất là cài đặt Python 3 song song. Rất nhiều công cụ sử dụng trong Fedora phụ thuộc vào Python 2, nhưng Python 3 mới chính là tương lai. Python 3 ra mắt lần đầu tiên năm 2008, đủ độ chín để sử dụng cho các lập trình viên. Tính năng cài đặt song song cho phép lập trình viên làm việc trên Python 3 mà không làm mất sự hiệu quả của Python 2.
F13 cũng bao gồm các phần mở rộng cho trình gỡ lỗi gdb, cho phép gỡ lỗi các thư viện và tệp lệnh Python để hiển thị các lời gọi hàm Python một cách tương tác theo giao diện tương tự lệnh “top”.
Sẽ chẳng có gì thú vị nếu bạn không lập trình Python. Nhưng kể cả người không làm việc trên Python cũng có thể được hưởng lợi từ tính năng cài đặt song song và gỡ lỗi tốt hơn. Như một lời chú, tôi đã đề cập đến Quickly, một trong những tính năng tuyệt vời trên Ubuntu. Tôi rất muốn được thấy Fedora (và openSUSE và các bản phân phối khác…), vào một lúc nào đó, sẽ tích hợp Quickly và Acire, và có nhiều những sự hợp tác liên dự án hơn nữa để việc lập trình Python ngày càng dễ dàng hơn.